Voornamelijk dankzij zijn correspondentie, maar ook doordat de sporen van zijn creatieve inspanningen in zijn manuscripten duidelijk zichtbaar zijn: Flauberts zoektocht naar het juiste woord en zijn worsteling met de stijl (“affres de style”) zijn nu al legendarisch. Die unieke creatieve inzet is een gevolg van het gevoel waarvan Flaubert zich nooit heeft kunnen bevrijden: dat er tussen zijn ideeën (“Niemand heeft ooit een volmaakter type proza in zijn hoofd gehad dan ik”) en de realisatie daarvan een discrepantie bestaat. Die arme Flaubert geloofde dat de fout ergens bij hemzelf lag, bij zijn talent, en was zich niet bewust van het feit dat de vorm van de fictie na Stendhal en Balzac was begonnen te verouderen. Het genre was, zoals de formalisten zouden zeggen, aan het verzwakken.