Notitie bij ‘De opiumvrouw‘ uit Miss MacIntosh, My Darling van Marguerite Young
‘De buschauffeur zat te fluiten, in opgewonden afwachting van zijn echtgenote misschien, die wel een vrouw moest zijn met weelderige borsten, van de tot wasdom gekomen soort. In mijn ogen kon hij onmogelijk een man zijn zonder vrouw en kinderen, inderdaad, een geluk dat voor mij onvoorstelbaar was als realiteit, of zelfs als legende uit gulden tijden. Tijdens onze reis had hij talloze malen gesproken over zijn vrouwlief die op hem wachtte, en nu was hij op weg naar huis.’
Zo begint de roman Miss MacIntosh, My Darling van Marguerite Young, met ruim een half miljoen woorden een van de langste ooit geschreven. Aan het woord is Miss Vera Cartwheel, de ik-verteller van dit wonderlijke, meanderende relaas over de busreis die zij onderneemt door het binnenland van Amerika op zoek naar de Miss Macintosh uit de titel, haar gewezen kinderjuffrouw. Kort na Vera’s veertiende verjaardag is Miss Macintosh namelijk spoorloos verdwenen, met achterlating van al haar aardse bezittingen, en Vera wil de waarheid over haar verdwijning achterhalen.
Marguerite Young was een excentrieke Amerikaanse auteur die vooral vanwege deze roman bekendheid verwierf. Het boek was al vóór publicatie in 1965 legendarisch. Meer dan zeventien jaar schreef zij er dagelijks aan, aangemoedigd door niet de minsten: Anaïs Nin, Mary McCarthy, Norman Mailer. Hoewel weinigen het in één ruk zullen hebben gelezen, kent het boek heel wat liefhebbers. Halverwege de jaren zeventig werd het gedurende een jaar op de radiozender WBAI voorgelezen door tijdgenoten van de auteur uit New Yorkse artistieke kringen, in een reeks getiteld ‘The Reading Experiment’.[i] In Nederland behoorde de jonge Laurens van Krevelen tot de fervente lezers. De uitgever in spe zocht de auteur niet lang nadat het boek verscheen op in haar woning aan Bleecker Street in Greenwich Village en tekende zijn herinneringen aan hun gesprek op in een mooi essay in het aloude Litterair Paspoort.[ii] Wegens een defect aan de gastoevoer kon er geen koffie worden gezet en was het vertrek onverwarmd. Gehuld in een grote omslagdoek tegen de kou vertelde Marguerite Young hem dat zij sinds de publicatie van het boek een hoofdthema daaruit heel sterk beleefde: ‘het probleem van de realiteitservaring. “Er doen zich daarbij vier mogelijkheden voor,” zegt ze, “ten eerste komt het voor, dat we iets als werkelijk ervaren dat alleen verbeelding is; even vaak gebeurt het dat we iets als fantasie beleven, dat integendeel daarvan werkelijkheid is; in beide gevallen kan een plotselinge, onaangename of aangename kortsluiting ontstaan. Maar soms is dat wat we voor een verbeelding houden, inderdaad een verbeelding – dit is de echte droom, die niet altijd geruststelt omdat we sommige delen uit die verbeelding liever tot de werkelijkheid zouden rekenen. De meest absolute ervaring, die in veel gevallen verschrikkelijk is, is dat wat wij tot de werkelijkheid rekenden, ook werkelijkheid is; er is dan geen beweging, geen vorm van ontsnapping meer mogelijk. Ik weet op het ogenblik niet of ik hetgeen er met mij gebeurt nu als werkelijkheid of verbeelding beschouwen zal, en of het daarna iets anders zal blijken te zijn dan ik ervan dacht.”’ De hoogstpersoonlijke werkelijkheidsbeleving van de personages is inderdaad kenmerkend voor het boek. In de hier vertaalde passage vertelt de ik-figuur over haar moeder, Mrs. Catherine Helena Cartwheel, née Snowden, de opiumvrouw in kwestie.
[i] Te beluisteren op: http://clocktower.org/series/marguerite-young-miss-macintosh-my-darling
[ii] Laurens D. Vancrevel, ‘Marguerite Young: kristallisatie en sublimering van de werkelijkheid’, in: Litterair Paspoort 1946–1973: een keuze door Jan van Geelen en Jan Vermeulen; met een voorwoord van Hans van Straten. Amsterdam: De Arbeiderspers, 1966, p. 228–237.
