23 januari 2018 overleed op niet minder dan 103-jarige leeftijd de dichter Nicanor Parra, Chileens dichter. Hij is vertaald in het Nederlands door de dichter K. Michel.
Nicanor Parra (Chili, 1914) is vooral bekend als de dichter van de bundel ‘Poemas y antipoemas’ die toen hij in 1954 verscheen, insloeg als een bom. Een tegendraads boek vol wrange humor, ongewoon kale regels en een heel eigen toon. Poëzie waarin de toen geldende regels en stijlmiddelen werden gebruskeerd; anti-poëzie. Het geluid van Parra stond haaks op de brede retorische golven die Neruda toentertijd veroorzaakte. Neruda kon het werk van Parra overigens wel waarderen en liet zich zelfs door Parra inspireren om een van zijn betere boeken te schrijven (Extravagario, 1958).
Na die verpletterende bundel volgden er nog vele die geen van allen het niveau van de ‘Poemas y antipoems’ haalden, maar de waardering werd er niet minder door.
Op 1 december 2011 werd bekend gemaakt dat de Cervantesprijs dit jaar gaat naar het werk van de Chileense dichter Nicanor Parra. Die prijs is voor de spaanstalige literatuur wat de Nobelprijs is voor de wereldliteratuur. Wat Parra betreft komt hij geen moment te vroeg want de goede man was inmiddels 97 jaar oud.
In Nederland heeft Parra’s werk niet veel aandacht gekregen. Bertus van Dijk vertaalde in 1972 een kleine bloemlezing en Parra heeft een keer voorgelezen op Poetry International in Rotterdam.
In de Encyclopedie voor de Wereldliteratuur staat: ‘De invloed van Parra op de jonge generaties Chileense en Spaans-Amerikaanse dichters is (bevorderd door de overmatige belangstelling van de critici) beduidend, en vaak zonder meer schadelijk.’
Ik weet het niet zeker maar ik vermoed dat Parra dit geamuseerd zou hebben gelezen. Ach, welke dichter zou bij een dergelijk oordeel zijn borst niet voelen zwellen van trots.
(K.M.)
De pelgrim
Opgelet, dames en heren, uw aandacht alstublieft:
Draai uw hoofd even naar deze zijde van de republiek,
Vergeet voor een nacht uw persoonlijke beslommeringen,
Het plezier en het verdriet kunnen wachten bij de deur:
Een stem is hoorbaar van deze zijde van de republiek.
Opgelet, dames en heren, uw aandacht alstublieft.
Een ziel die jarenlang als in een fles heeft vastgezeten
in een soort sexuele en intellectuele spelonk
Zich moeizaam voedend door de neus
Wenst door U gehoord te worden.
Ik wens geïnformeerd te worden over een aantal zaken,
Een beetje licht heb ik nodig, de tuin ziet zwart van de vliegen,
Ik bevind mij in een rampzalige mentale toestand
Ik redeneer op mijn manier:
Terwijl ik dit zeg zie ik een fiets die leunt tegen een muur,
Zie ik een brug
En een auto die verdwijnt tussen de gebouwen.
U kamt uw haar, zonder twijfel, U wandelt door de tuinen,
Onder uw huid heeft U een andere huid,
U bezit een zevende zintuig
Dat U toestaat om als vanzelf te komen en te gaan.
Maar ik ben een kind dat om zijn moeder roept vanachter de rotsen,
Een pelgrim die de stenen op laat springen tot aan zijn neus,
Een boom die schreeuwend vraagt te worden bedekt met bladeren.
Piano solo
Omdat het leven slechts een gebeurtenis is op afstand,
Een beetje schuim dat glinstert binnenin een glas;
Omdat de bomen slechts meubels zijn die wankelen:
Niets anders dan stoelen en tafels in voortdurende beweging;
Omdat wijzelf niets meer zijn dan wezens
(zoals god zelf niets anders is dan god)
Omdat wij niet spreken om gehoord te worden
Maar om de anderen te laten praten
En de echo voorafgaat aan de stemmen die hem voortbrengen;
Omdat ons niet eens de troost vergund is van een chaos
In de tuin die geeuwt en zich vult met lucht,
Een puzzel die we moeten oplossen voor we sterven
Om daarna rustig te kunnen herrijzen
Als we overmatig hebben genoten van de vrouwen;
Omdat ook in de hel een hemel bestaat,
Sta daarom toe dat ook ik een aantal dingen doe:
Ik wil een geluid maken met mijn voeten
En ik wil dat mijn ziel zijn lichaam ontmoet.
Niemand
Ik kan niet slapen
Iemand beweegt de gordijnen.
Ik stap uit bed
Er is niemand.
Waarschijnlijk de stralen van de maan.
Morgen moet ik vroeg op
En ik kan maar niet in slaap komen:
Het lijkt wel of iemand op de deur klopt.
Ik stap weer uit bed
En gooi de deur wijd open:
De lucht slaat in mijn gezicht
Maar de straat is volkomen leeg.
Je ziet alleen de rijen populieren
Die
bewegen
op het
ritme
van de
wind.
Ja nu moet ik echt gaan slapen.
Ik drink het laatste restje wijn
Dat nog schittert in het glas
Trek de lakens recht
En werp een laatste blik op de klok
Maar juist als ik mijn ogen sluit
Hoor ik het snikken van een vrouw
Die voor een vergrijp in de liefde is verlaten.
Deze keer sta ik niet op
Ik ben te uitgeput door zoveel verdriet.
Nu stoppen alle geluiden
Je hoort alleen nog de golven van de zee
Als waren het de voetstappen van iemand
Die naar ons vervallen huisje loopt
En
nooit
ophoudt
te
naderen.
De direkte trein
(tussen Santiago en Puerto Montt)
de lokomotief van de direkte trein
bevindt zich op de plaats van bestemming (Puerto Montt)
en de achterste wagon
op de plaats van vertrek (Santiago)
het grote voordeel dat dit type trein biedt
bestaat er in dat de reiziger in Puerto Montt aankomt
op het moment dat hij in de achterste wagon te Santiago stapt
het enige wat hij hoeft te doen
is zich vervolgens met zijn koffers
door de trein te verplaatsen
tot aan de voorste wagon
heeft hij deze handeling uitgevoerd
dan kan de reiziger overgaan tot het verlaten van de trein
die is stil blijven staan
gedurende het hele trajekt
kanttekening: de direkte trein kan alleen voor de heenreis
worden gebruikt; voor de terugreis is een omgekeerde trein nodig