thema: 05 Maken en breken

omslag_maken_en_breken

Wordt de werkelijkheid zoals we die ervaren door taal gemaakt? Of juist gebroken? Terras #05 staat in het teken van Maken en breken. Iets maken gaat vaak niet zonder kleerscheuren; de waarde van wat gemaakt wordt, heeft bij een kunstenaar of schrijver niet te maken met geld. Niet zelden lijkt de breuk een definitief einde. Of de breuk het gevolg is van het maken of het maken een gevolg is van het breken is niet eenduidig. Een puzzelend kind heeft de puzzel ook eerst gebroken. Maken en breken zijn actieve begrippen, roepen op iets te ondernemen. Het nummer verwijst in verschillende bijdragen naar het werk van componist, theatermaker en Rasterauteur Dick Raaijmakers. Hij overleed in 2013. Ook in het nummer zit de tijd de schrijvers en hun personages op de hielen. En men verweert zich met taal. De vergankelijkheid mag dan een thema zijn, poëzie en proza zijn de hoopvolle getuigen. Terras #05 Maken en breken is een ode aan het maken en de maker.

Kringen

april 16, 2014

Laurens Ham

hoe menschen het elkaar in fluisteringen overreiken en hoe zoo iets over de wereld doorgegeven wordt, van den een naar den ander, zoodat al meer het weten…. zoodat het in al ruimer wijdten van menschen spreidt als kringen in het water

Carry van Bruggen, Avontuurtjes

 

 

opent je ogen en ziet dat het water vlakbij is

voelt hoe de lucht je longen de wereld zich opdringt rondom

duwt de punt van de pen tot hij breekt de inkt opwelt

peutert aan het vlees en haalt je open

schudt ze uit de pot tot ze niet meer passen op het aanrecht

wrijft over een knobbel op je schrijfhand

kijkt naar omstanders die opdoemen traag gebaren

breekt voor de spiegel uiteen in armen benen romp

weet dat hij je opneemt zonder een druppel morsen terwijl de verf droogt

hoort hoe een zachte trilling door je huid

maakt kringen in het water … lees meer →

Dochter

april 8, 2014

Henning H. Bergsvåg

“Gedichten zijn als kinderen”. Over de poëzie van Henning H. Bergsvåg

april 8, 2014

Roald van Elswijk

Poëzie vertalen is het mooiste beroep dat er is. Wat is er spannender dan een gedicht van alle kanten te bekijken en proeven, om het daarna stukje bij beetje, klank na klank, uit elkaar te halen en in een vreemde taal weer op te bouwen? De schoonheid van poëzie zit ‘m voor mij in de compacte vorm, waarachter vaak een explosie van betekenis schuilgaat. Hugo Claus vergeleek een gedicht ooit met een bliksemflits, trefzeker en vol energie. Die combinatie van kracht en bondigheid maakt het vertalen van poëzie altijd weer tot een uitdaging. Een precisiewerkje, en het is daarom niet verwonderlijk dat ik me vaak aangetrokken voel tot dichters die een bepaalde mate van exactheid in hun werk hanteren. Dit is een eigenschap die de Noorse dichter Henning H. Bergsvåg (1974) zeker niet vreemd is. Zijn poëzie is weinig expressionistisch, eerder geconstrueerd en doordacht. Het zorgvuldig opbouwen van een gedicht, … lees meer →

O.

december 27, 2013

K. Michel

Tafel

december 12, 2013

Erik Lindner

De tafel was een erfstuk. Er liep een naad door het midden van het eikenhouten blad. Christophe kwam binnen en sloeg met de zijkant van zijn hand op het blad en de tafel viel in twee stukken op de grond. Hij leek een judoka. Een feilloze slag brak de tafel in tweeën. Ik was net wakker en zat aan een kant van de tafel in mijn kamerjas. Voor me stond een groot glas koffie met melk waar ik nog niet van had gedronken. Het viel met de twee stukken van de tafel op de grond.

Men zegt wel eens dat mensen die veel mediteren en van de natuur houden in wezen hun agressie balanceren. Ik heb zelden iemand zo weloverwogen een meubel stuk zien slaan.

De tafel was oud en niet helemaal recht, er moest een stuk karton onder een van de poten. Het tafelblad was eerder gebroken, er liep … lees meer →

Crear y romper

november 21, 2013

Melani Reumers

Maken en breken in hedendaagse Spaanstalige literatuur

De personages in de ongemakkelijke verhalen van Guadalupe Nettel (Mexico, 1973) bezien de wereld op een hoogsteigen manier. Het gaat bij deze schrijfster om de periferie en de marge, om de imperfectie, om dat wat afwijkt, om de blik van de outsider. Probleemloos word je meegezogen in de verwrongen wereld van haar personages. Eerder vertaalde ik van Nettel ‘Ptosis’1, een verhaal over een door oogleden geobsedeerde fotograaf. Ik betrapte mezelf erop dat ik mijn eigen oogleden en die van anderen met ongewone aandacht bestudeerde. Het leek erop dat mijn oogleden zelf in de gaten kregen dat er meer in zat dan een onbeduidende bijrol. Toen ik voor een paar maanden naar Barcelona ging, kreeg ik continu last van een vervellend ooglid. Een zin van Nettel schoot door mijn hoofd: De huid van een ooglid is van een onvermoede teerheid. Meer dan ooit was … lees meer →

Verwarde noten

oktober 31, 2013

Jean-Michel Espitallier

Toet-toet (aan Gustave Flaubert)

De dichter is een schrijver van onleesbare curiosa die altijd hoog moet worden geacht of nee, een ziener die dingen ziet omdat hij arm is of nee, een baardaap die voortdurend op zoek is naar zijn sleutels of nee, een aseksueel wezen dat voor bekoorlijke vrouwen alleen maar tamelijk knappe sonnetten in elkaar weet te flansen of nee, de dichter schrijft op zijn typemachine en zijn koortsgolven terwijl hij zichzelf joints en glazen whisky toedient of nee, de dichter is een knul afkomstig uit de rockmuziek, die daar graag naar zou terugkeren maar is vastgelopen tussen de regels of nee, de dichter is een soort docent (of schoolmeester) die poëzie verdedigt tegen proza of prosodie tegen lyriek of het metrum tegen de typografie of het beeld tegen de tekst of het rijm tegen de alexandrijn of de vertaling tegen het letterlijke of de dichtregel tegen de … lees meer →

brr

oktober 25, 2013

Yanko González Cangas

Dat het steeds eenzamer wordt aan beide kanten van het gezicht . De pootjes van de stekker kraken . Ze doen jatjs terwijl ze twee keer kortsluiting spugen . En dat je nergens naar binnen wil dat je een hond wil . Maar je durft niet naar het blaffen te luisteren . Dat het je doet denken aan de schakelaar in je kamertje . Rwag-rwag als je je wenkbrauw krabt met een koud lepeltje . Je opent een ooglid en bidt dat het andere niet meedoet . Die verschijning die dunne wolk waarvan de stank je testikels toetakelt . Je wil ze allemaal poëzie horen voordragen . Om jezelf nog verder belachelijk te maken want je wast je al regelmatig met zout . Uit de zee Zout op met vlugzout . Met zout zou ‘t maar Je wil niet . Je hebt nooit een pluisje uit je navel … lees meer →

Bijvoorbeeld

oktober 25, 2013

Yanko González Cangas

Op het kerkhof bloeit een oude iep elk voorjaar weer opnieuw: oude paspoorten doen dat niet, mijn lief, oude paspoorten doen dat niet. (W.H. Auden)

Ze willen dat ik wegga alsof ik niet weg zou willen Dus zeg ik ik ga Maar al na de eerste of vijfde stap Rennen ze me achterna dat ik de lucht voor ze moet strijken Een greppel voor ze graven waar hun pakken elkaar kunnen kruisen.

Gisteren ging het net zo Het was me volkomen duidelijk ze willen dat ik wegga Dat is wat ze tegen elkaar zeiden terwijl ik op hun kinderen paste

Ik speelde een spelletje dat in Opper-Volta werd gespeeld Bijvoorbeeld De stoel noem je toilet de deur sardien … lees meer →

Domeyko & Pim Fortuyn

oktober 25, 2013

Yanko González Cangas

Langs de straat zijn de bomen als grote verlaten bezems (Claude Lévi-Strauss)

 

Wie dat wil nou die gaat maar terug Alleen of in een meute schooiers Ga terug naar jullie straten van stank en koud vlees

Dat hij door iemand bekeken werd door de ander uitgebuit Dat de schaduw op de stoep hem geen bescherming bood.

Willen jullie dansen met de bruid? Is er hier soms niet genoeg?

Dit is de dank van het varken Dat in het meloenveld wroet.

lees meer →

De commentator en de componist. Een geprek met Louis Andriessen en Dick Raaijmakers

september 26, 2013

Johanneke van Slooten

‘Alleen vanaf de zijkant kan iemand uitspraken doen over muziek. De beste stuurlui staan aan wal. Dat geeft mooi aan hoe je het beste kunt observeren: je terzijde opstellen.’ Dick Raaijmakers vergelijkt zijn positie — aan de zijlijn van de kunsten — met de boogschutter in het Chinese verhaal, die in zich de boog, de pijl en het doel combineert. In zijn geest voegt die spannings­verhouding zich samen tot een eenheid. Vanuit zijn gezichtspunt valt het over elkaar heen. Dat gebeurt ook in het werkproces: dan ontstaat er een zodanig verband tussen de maker, tussen dat wat hij al gemaakt heeft, zijn technieken en hetgeen hij nog moet maken, dat alles samenvalt. ‘Als je uitspraken over dat proces wilt doen, dan moet je negentig graden draaien. Dan kijk je tegen de zijkant van de boogschutter aan en worden zijn boog, pijl, doel en hijzelf als afzonderlijke onderdelen zichtbaar. Daarom treed … lees meer →

Het publiek moet van ‘t geluid afblijven

september 19, 2013

Johanneke van Slooten

Componist Dick Raaijmakers, het zwarte gat van het Holland Festival

„Het publiek moet van ’t geluid afblijven”

Dick Raaijmakers had dit jaar (1982 red.) de centrale componist en commentator van het Holland Festival moeten worden, zoals vorig jaar Louis Andriessen het was. Tot op heden is nog niet bekend in welk jaar en op welke wijze hij zal toeslaan. Wèl komt hij volgend jaar in het festival met zijn Valmachine die de primaire geluiden van de laagste orde produceert. Johanneke van Slooten interviewde een toondichter die helemaal gek is van bewegen, vertragen, omkeren, tikken, tokken, kraken, wrijven, poetsen, strijken en blazen.

 „Het primaire geluid is tik. Dan is er contact gemaakt. Met een klankbodem eronder wordt die tik tot plok, en is het al muziek. Als daaroverheen een snaar gespan­nen wordt en die laat je trillen, dan begint de toon pas echt te komen.” De componist Dick Raaijmakers beweegt zich op … lees meer →

Vallen en breken en maken

september 10, 2013

Wim Brands

Mijn vader viel vaak. In een doorsneeweek

zag ik hem tijdens de avondmaaltijd van zijn stoel vallen,

hoorde hoe hij op zijn werk van een ladder viel en op een station tussen de trein en het perron.

Ik heb hem nooit zien vallen tijdens het lopen. Zijn lopen was uitstellen.

Uitgesteld vallen.

Wat hij brak tijdens zijn leven: zijn rechterarm (negen keer) een been.

Ik weet niet meer welk been. Ik kan het ook niet meer vragen.

Hij verhing zich.

Brak hij toen zijn nek? Ik vraag het me opeens af, nu ik dit schrijf

maar ik durf het niet te vragen. En aan wie?

Ik heb hem een keer gevraagd wat hij voelde toen hij ontwaakte na een toeval.

Ik weet niet of ontwaken het goede woord is. Hij schudde met zijn hoofd, alsof hij zich wilde bevrijden

van een strop.

Hij grijnsde toen hij verderging met wat hij … lees meer →

Maken en breken

september 6, 2013

Johanneke van Slooten

Johanneke van Slooten sprak in 1995 met Dick Raaij­makers over zijn opvattingen over muziek, beeldende kunst, techniek en theater.

uit Notes, maandblad over theater, dans en mime // nr. 10 oktober 1995

 

De éne toon zoekt de andere, tot de éne met de andere ‘stemt’. Wanneer de tonen in een samenspel juist geïntoneerd zijn, en goed op elkaar afgestemd, vinden ze elkaar.

In het stuk Intona zal een twaalftal microfoons op twaalf fun­damenteel verschillende manieren worden ‘bespeeld’. In een confronterend en vernietigend spel zullen zij met grof ge­schut worden bestookt en tijdens deze materiële ‘operaties’ teloor gaan.

“Het woord ‘bespelen’ van een microfoon is feitelijk foutief omdat microfoons altijd passieve objecten zijn geweest. Bij Cage en bij Stockhausen (in Mikrophonie -2) worden ze echter gemobiliseerd en wat ik doe, is nog een stap verder door let­terlijk in die microfoon te duiken. Dan zeg ik niet: nu neemt hij niet meer op, … lees meer →