Inleiding bij twee vertalingen uit Off the Map van Alastair Bonnett
Wat beweegt mensen ertoe om in de Malediven drijvende eilanden aan te leggen, waarom weren inwoners van een Russisch dorp waar vroeger kernwapens gemaakt werden nog steeds halsstarrig alle mensen van buitenaf en waarom mag geen enkele vrouw (mens of dier) het schiereiland Athos betreden maar zijn poezen daar wel toegestaan? In een tijdperk waarin je de planten op de vensterbank van een huis aan de andere kant van de wereld kunt bekijken via de Streetviewmodus van Google Maps en bijna iedere vierkante centimeter van het aardoppervlak vastgelegd kan worden door middel van cameradrones en satellieten, verkent Alastair Bonnett in Off the Map (2014) plekken op aarde die onbekend, onbereikbaar of vergeten zijn. Bonnett, professor sociale geografie aan de Universiteit van Newcastle en auteur van onder meer What is Geography (2008) en Left in the Past: Radicalism and the Politics of Nostalgia (2010), gaat daarbij in op de eeuwenoude zucht naar het onbekende. De menselijke drang om grenzen te stellen, op te zoeken en te overschrijden vormt een terugkerend thema in deze bundel.
Bonnett beschrijft in zijn zevenenveertig korte essays niet alleen wat een stad, (verkeers-)eiland of gebied zo bijzonder maakt, maar gaat ook in op het feit dat mensen een deel van hun identiteit ontlenen aan de plek waar ze vandaan komen of waar ze zich later vestigen. Zijn schrijfstijl is erg toegankelijk, wat maakt dat Off the Map hier en daar overkomt als sterk populair-wetenschappelijk. Desondanks weet Bonnett de lezer zeker te boeien met zijn verhalen over plekken zoals Kamp Zeist (van 1992 tot 2002 was dit militaire terrein in Nederland Schots grondgebied voor de rechtszaak over de Lockerbie-aanslag), het Prinsdom Sealand (een voormalig marineplatform voor de kust van Engeland dat zichzelf uitriep tot micronatie maar door geen enkel land wordt erkend), New Moore of Zuid-Talpetti (een eiland dat in 1971 ontstond in de Golf van Bengalen en direct werd geclaimd door zowel India als Bangladesh en nog steeds niet definitief tot een van beide landen behoort, vandaar de dubbele naam) en Bright Light (de CIA-codenaam voor Strada Mureş 4 in Boekarest, een plek die officieel niet bestaat, maar waar tussen 2003 en 2006 terrorismeverdachten werden vastgehouden en gemarteld).
In de twee essays die voor Terras in het Nederlands zijn vertaald zijn, ‘Between Border Posts’ en ‘The Underground Cities of Cappadocia’, spelen grenzen een belangrijke rol. Het meest opvallend is dat wellicht in ‘Between Border Posts.’ Alastair Bonnett zocht naar de plek op aarde waar de afstand tussen twee grensovergangen het grootst is. Een stuk land dat zich tussen landsgrenzen in bevindt is in principe een waar ‘niemandsland’. Wat voor impact heeft dit op mensen die in zo’n gebied wonen en waarom trekken dergelijke plekken zoveel toeristen aan? In ‘The Underground Cities of Cappadocia’ worden enorme ondergrondse steden in Turkije beschreven waarvan sommige, compleet met stallen, voedselopslagplaatsen en waterputten, honderden jaren terug plek konden bieden aan wel 30.000 mensen. Bonnett onderzoekt de geschiedenis achter deze steden, om erachter te komen wat mensen heeft bewogen om zich tijdenlang terug te trekken onder het aardoppervlak.
Nadat Jolise Volp, vertaalster en stagiaire bij Terras, haar vertalingen van twee essays van Bonnett reeds had afgerond, werd duidelijk dat er rond dezelfde tijd een vertaling werd uitgegeven door uitgeverij Terra. De Nederlandse vertaling van Off the Map door Erika Venis kwam in maart 2015 op de markt onder de titel Van de kaart. Deze vertaling is net als het origineel geïllustreerd door Lauren Nassef en wordt bovendien ingeleid met een prachtig voorwoord van Jelle Brandt Corstius. Bent u na het lezen van deze inleiding nieuwsgierig geworden naar de gehele vertaling van Bonnetts Off the Map? U kunt het boek bestellen op de website van Uitgeverij Terra: http://www.terralannoo.nl/van-de-kaart.
