thema: 12 Catacomben

Subtiel machtsspel

maart 6, 2018

Nathalie Tabury

Afgelopen september las ik voor het eerst een tekst van Caroline Lamarche (°1955, Luik), La Fin des abeilles[1]. Ik was diep getroffen door dit prachtige, beeldende portret van een moeder waarin Lamarche het alledaagse tot poëzie verheft. Meteen daarna begon ik me in haar oeuvre te verdiepen. Le jour du chien (Minuit, 1996), door Rokus Hofstede in het Nederlands vertaald als De dag van de hond  (Van Oorschot, 1999), was een ware ontdekking. Lamarche kreeg de prestigieuze Prix Victor Rossel voor dit ontroerende verhaal van zes mensen die op een lentedag een hond paniekerig op de middenberm van de snelweg zien lopen. Het jaar ervoor was La nuit l’après-midi (heruitgegeven bij Minuit in 1998) verschenen, dat gerelateerd is aan Carnets d’une soumise de province uit 2004 (Gallimard). In beide romans staat een bdsm-relatie centraal, die op een indringende manier vanuit het perspectief van het vrouwelijke hoofdpersonage wordt verteld. … lees meer →

Nuttige metalen

maart 6, 2018

Caroline Lamarche

De ketting die u als ijskoud water over mijn lendenen laat glijden, voordat u hem strak om mijn bovenlijf gordt, die u weigert af te nemen voor de nacht, die ketting dompelt me in een wonderbaarlijk zachte slaap. Het metaal vangt mijn angsten, bundelt ze op een veilige plaats, en mijn geest loopt leeg. ’s Ochtends zijn de schakels lauw door mijn lichaamswarmte. Hun afdruk blijft nog lang zichtbaar.

De huid van de pols is niet zo teer. Het bot ligt er vlak onder, waardoor sporen worden verdoezeld. De pijn, daarentegen, is heviger. Alleen uit nieuwsgierigheid – hoe strak kun je de spanning opvoeren voordat er iets breekt – kan ik de boeien verdragen wanneer de meester de sleutel heeft gebroken.

‘Dertig jaar ervaring en dit heb ik nog nooit meegemaakt.’

‘Dertig jaar?’

‘Ja, Vosje, ik ben er op mijn zestiende mee begonnen.’

Ik zie u in gedachten op uw … lees meer →

Grenzen oversteken

februari 27, 2018

Lisa Thunnissen

In 2015 kwam de jury van de dat jaar in het leven geroepen Mexicaanse prijs Mauricio Achar/ Literatura Random House voor een verrassing te staan. Uit de 392 inzendingen hadden ze een debuutroman gekozen die, zo dachten zij, was geschreven door een man van een jaar of veertig. Een roman over een zeventienjarige jongen die illegaal de grens tussen Mexico en de VS was overgestoken en tussen de gringo’s een leven probeerde op te bouwen. Een roman waarin straattaal en literaire verwijzingen elkaar afwisselden, en poëtische passages en dialogen vol inventieve scheldwoorden elkaar opvolgden. De roman bleek het debuut te zijn van Aura Xilonen, een toen negentienjarig meisje uit Puebla. Het ging snel: nadat ze de prijs won, werden de rechten van het boek verkocht aan uitgevers uit China, Frankrijk, Italië, Nederland, Polen en de VS. Critici prijzen vooral het taalgebruik van Xilonen, de curieuze mix van registers in haar … lees meer →

Underground Life

februari 27, 2018

Aura Xilonen

De wereld is een chaos,

een primitieve chaos waar barbarij en misère

zich golvend uitbreiden;

absurde tijden waarin alles ineenstort;

tijden van muren,

Jericho-tijden;

van de elfduizend muren die de mensheid stilzwijgend heeft opgetrokken:

van de Chinese muur tot aan de Berlijnse,

van de Maginotlinie tot aan die schandalige muur van Netanyahu;

van de mens die wordt getiranniseerd door fanatiekelingen;

van massamoorden op Palestijnen en moslims,

op Christenen, Boeddhisten of Joden;

massamoorden op zwarten en blanken, op latino’s,

de regenboog van roze en grijze mensen, rode en blauwe, groene, en anemoontjes;

Noord tegen Zuid, West tegen Oost;

vuur tegen ijs;

mannen tegen vrouwen,

kinderen tegen hun ouders, grootouders tegen hun kroost,

iedereen tegen iedereen,

alsof we rivieren zijn, scholen

van dode vissen

of slachtoffers van de zware lucht

zoals vogels die worden neergeschoten;

luidruchtig ontaardende regeringen die zich voeden met ons bloed

en ons steeds rijkelijker minachten.

 

Waar het … lees meer →

De echte droom

februari 20, 2018

Caroline Meijer

Notitie bij ‘De opiumvrouw‘ uit Miss MacIntosh, My Darling van Marguerite Young

‘De buschauffeur zat te fluiten, in opgewonden afwachting van zijn echtgenote misschien, die wel een vrouw moest zijn met weelderige borsten, van de tot wasdom gekomen soort. In mijn ogen kon hij onmogelijk een man zijn zonder vrouw en kinderen, inderdaad, een geluk dat voor mij onvoorstelbaar was als realiteit, of zelfs als legende uit gulden tijden. Tijdens onze reis had hij talloze malen gesproken over zijn vrouwlief die op hem wachtte, en nu was hij op weg naar huis.’ Zo begint de roman Miss MacIntosh, My Darling van Marguerite Young, met ruim een half miljoen woorden een van de langste ooit geschreven. Aan het woord is Miss Vera Cartwheel, de ik-verteller van dit wonderlijke, meanderende relaas over de busreis die zij onderneemt door het binnenland van Amerika op zoek naar de Miss Macintosh uit de titel, haar gewezen … lees meer →

De letter U (manuscript van een gek)

februari 14, 2018

Iginio Ugo Tarchetti

U! U! Heb ík deze vreselijke letter, deze afschuwelijke klinker geschreven? Heb ik hem zo precies uitgetekend? Heb ik hem in al zijn afgrijselijke precisie neergezet, met zijn noodlottige contouren, met zijn twee gehate punten, met zijn verfoeide bocht? Heb ik deze letter echt neergeschreven, waarvan het geluid me rillingen bezorgt, de aanblik me met ontzetting vervult? Ja, ík heb hem geschreven. Hier heeft u hem nog een keer:

U

En nog eens:

U

 

Bekijk hem, neem hem goed in u op – beeft u, verbleekt u maar niet – vat de moed om hem te blijven aanschouwen, hem van alle kanten waar te nemen, hem tot in de details te bestuderen, alle afkeer die hij in u oproept te overwinnen… Deze U!… Dit noodlottige teken, deze verfoeide letter, deze afgrijselijke klinker! Heeft u hem nu gezien?… Wat zeg ik?… Wie van u heeft hem … lees meer →

Gefascineerd door waanzin

februari 14, 2018

Emilia Menkveld

Het verhaal ‘De letter U (Manuscript van een gek)’ is ongetwijfeld een van de origineelste bijdragen aan de literatuur van de Scapigliati. Deze groep jonge schrijvers en kunstenaars wilde afrekenen met de burgerlijke cultuur die hoogtij vierde in het Italië van na de eenwording in 1861. Daarbij moest vooral Alessandro Manzoni het ontgelden; in zijn invloedrijke historische roman De verloofden draait alles om godsvrucht, deugd en patriottisme. Daar moesten de Scapigliati niets van hebben. Zij gingen in hun werk juist op zoek naar het duistere, het immorele, de zelfkant van de samenleving. Ze waren geobsedeerd door thema’s als ziekte, dood en decadentie. Voorbeelden vonden ze in buitenlandse schrijvers als Edgar Allan Poe, E.T.A. Hoffmann en Charles Baudelaire. Zo ook Iginio Ugo Tarchetti (1839-1869), de belangrijkste auteur van de groep. In zijn bekendste roman Fosca (in 2014 vertaald door Yond Boeke en Patty Krone) beschrijft Giorgio, een jonge legerofficier, hoe hij … lees meer →

Theorie aangaande de honden

februari 7, 2018

Jan Baeke

1.  

Opeens zijn ze daar, het is hun tijd, mannen met voldoende geld en vrouwen die al snel uit beeld verdwijnen. Het werk laten ze voor jou, van de eerste twee uur zal je niks merken.  

Daarna gaat de avond open onder sterren die niet willen bewegen. Hier en daar duisternis, een verzameling afgelegen kindergeluiden en deze mannen van nu die ons de wereld cadeau willen doen.  

Achter die opluchting is de kliniek gaan schemeren. De mannen helpen ons op weg: jij daar heen, de anderen naar de rust van de beloofde medicijnen, van de vals gezongen slaapliedjes.  

Is het de volgende avond vol blad en sterven, van vuilbekken in de catacomben, behoefte aan alarm, aan beelden van voor de verwoesting net zo goed als van na de verwoesting?  

Let op de honden als je weten wil wanneer de verwoesting komt. Ze proberen te schuilen … lees meer →

Dwalen (fragmenten)

januari 30, 2018

Elin Ruuth

In den beginne riep God: ‘Er zij jicht!’ en sindsdien kunnen we hem maar moeilijk serieus nemen.

*

De mannen die ik heb ontmoet, wegen geen grammetje te veel. Hun onderhuidse vetweefsel zou alles bij elkaar ternauwernood een goudgerand koffiekopje vullen. Maar ik zou er alle knarsende deuren mee kunnen smeren, dan was het niet zo onmiskenbaar: hoe ze komen, hoe ze gaan.

*

Er zijn mensen die beweren dat sterrenkunde, in zowel observationele als theoretische vorm, troost en perspectief kan bieden. Ik loop naar de binnenplaats van mijn woonblok om een idee te krijgen van de verhouding tussen het heelal en mijn directe omgeving. Vanaf de binnenplaats tel ik drieëntwintig sterren. Daarna tel ik zesenveertig ramen, waarvan er zeven verlicht zijn. Ik overdenk dit. Ik begrijp het niet.

*

Ik denk best veel na over zelfmoordkandidaten in de natuur. Er schijnen kuddes suïcidale … lees meer →

Europa Taallabyrint

januari 22, 2018

Guido Snel

De ingang in dit taallabyrint is een anekdote. In een gesprek dat aan het einde van de Koude Oorlog plaatsvond tussen de Bondspresident Richard von Weizsäcker en de Sovjetleider Mikhail Gorbatsjov begon de laatste over zijn idee over Europa als gemeenschappelijk huis, en hij bereidde daarmee de weg voor een vreedzame toenadering van de twee machtsblokken in die tijd. Zijn onuitgesproken idee over een ‘huis’ was typisch Sovjet: een komunalka, een appartementenblok met meerdere ingangen, met ruimtes die vaak door meerdere gezinnen werden gedeeld; en waarin grenzen zorgvuldig werden bewaakt. Von Weizsäcker antwoordde vanuit zijn ideeën over wat een huis voorstelde: hij wilde een huis waarin iedereen – lees, de twee Duitslanden – samen kon zijn.

Zodra de Britten zich erbij voegden kwam er nog weer een ander idee van een huis bij: een hek om de tuin, losstaande huizen, en natuurlijk de vraag wie welke kamer kreeg toebedeeld.

Dichters … lees meer →

Gedichten

december 5, 2017

Tomaž Šalamun

Painted Desert

Toen we bij Painted Desert in Arizona aankwamen, moest ik aan Heidegger denken. Ik zei tegen Maruška: ik wil naakt in de zon door de woestijn lopen, want ik herinner me die bange film van Antonioni, maar toch voel ik de drang om naakt te zijn in het zand. Maruška zei: ezel! Denk je dat ik zal toezien hoe je achter de horizon verdwijnt, waarna ik je met de auto op dat zand tracht te vatten. Nee, zei ik, we gaan samen. En Ana dan, zei Maruška. We laten haar achter in de auto en geven haar een cookie. Cookie was toen nog een drankje voor Ana. Maar de woestijn zal ons in bekoring brengen en we zullen nooit meer terugkeren, zei Maruška. Het is inderdaad gevaarlijk, zei ik, maar je moederinstinct zal zegevieren en al gauw zal je je weer naar Ana reppen. We hadden een gehuurde … lees meer →

Seraing

november 27, 2017

Erik Lindner, Stephan Keppel

Veldnotities uit het souterrain

november 16, 2017

H.C. ten Berge

1

Mollen eten geen mensen.

Zij vinden blindelings hun weg.

Ik ging hun gangen na, raakte kwijt

onder de weiden:

tunnels, wegen, kamers

waarin maden, wormen, zaden.

Duisternis totaal, geen draad te zien.

Ik was geen blinde muis met graafhand

noch een griekse held.

Grondsmaak, larf en emelt in de mond.

Droom en verstikking. Voedsel

voor de dood. De weg terug

was afgesneden. Ik werd aarde,

werd de grond die mij omsloot.

 

 

 

2

Een dode mol met dauw bedekt

lag in het tuingrind van mijn ouders –

een zwart fluwelen lijfje, roze snuitje, vliezen

voor de ogen, graafklauwtjes nog uitgestrekt.

Dakloos en verkleumd

had zij het die nacht begeven, kon

tussen de kiezels

niet meer ruiken waar de doolhof

in de losgewoelde grond begon.

Ik groef een graf waar zij ten naastenbij

haar worp te eten gaf

en nog geen dag geleden leefde.

 

 

3

Ook … lees meer →

Een dossier in fragmenten

november 16, 2017

Jeske van der Velden

Het is maar de vraag wat een auteur en zijn werk nu precies ondergronds maakt. Is het een stijl van leven of van schrijven, een historisch moment, of simpelweg een gebrek aan erkenning door een breed leespubliek? In dat laatste opzicht kan William Seward Burroughs geen undergroundschrijver meer genoemd worden. Zijn roman Naked Lunch geniet de status van cultklassieker en met Allen Ginsberg en Jack Kerouac behoort hij tot de grote drie van de Beatgeneratie. Zijn werk is gecanoniseerd en zijn leven gemythologiseerd door fans, critici en filmmakers. Terugkerende thema’s als drugs en seksualiteit, kritiek op het burgerlijke Amerikaanse leven, en het gebruik van surrealistische procedés en collagetechnieken plaatsen hem in het centrum van de Amerikaanse naoorlogse avant-garde.

De hier vertegenwoordigde teksten zijn echter van later datum en bestrijken een periode vanaf eind jaren zestig tot en met begin jaren tachtig van de vorige eeuw, een periode die volgde op … lees meer →

Accent

november 15, 2017

Yoko Tawada

In de tijd ontsnappen

november 10, 2017

Jan Baeke

Het is altijd schokkend om iets te verliezen dat er nooit was, een foto, een herinnering, een getuigenis die niet synchroon loopt met het beeld.

 

Misschien juist vanwege het feit dat de essentie van een vliegveld daarin schuilt dat niemand daar aankomt met een andere bedoeling dan weer te vertrekken, neemt de angst hier nooit meer weg te kunnen komen gemakkelijk bezit van je. Niet eens omdat het vliegveld om veiligheidsreden hermetisch is afgesloten, omdat alle vluchten zijn geannuleerd, omdat de complete fluïde populatie van die transitionele wereld gegijzeld is in de onvoorspelbaarheid van een revolutie of een terroristische actie, maar eerder zoals in El Angel Exterminador van Luis Buñuel, waarin de gasten na een diner merken dat ze (psychologisch, niet fysiek) niet meer in staat zijn om een kamer in het huis van de gastheer te verlaten.

In die gedachte dringt zich een andere film uit 1962 naar … lees meer →

Stifters ondergrondse dodenstad

november 7, 2017

Erik de Smedt

De Oostenrijkse schrijver Adalbert Stifter wordt nog altijd geassocieerd met brave Biedermeierliteratuur. Hij koestert in zijn verhalen en romans idyllische taferelen en vraagt aandacht voor het kleine, de ‘zachte wet’ waardoor het mensdom wordt geleid: ‘Een leven dat volledig in het teken staat van rechtvaardigheid, eenvoud, zelfbeheersing, redelijkheid, werkzaamheid in eigen kring, bewondering van schoonheid, gepaard aan een blijmoedig en kalm sterven, houd ik voor groot.’ In de roman Oude meesters van Thomas Bernhard noemt het personage Reger deze Adalbert Stifter ‘de saaiste en meest leugenachtige auteur die er in de Duitse literatuur bestaat’. Toch doet dat zoetsappige beeld Stifter onrecht. Naast het vertrouwde, huiselijke had hij namelijk ook een unheimliche belangstelling, bijvoorbeeld voor het natuurgeweld waaraan mensen weerloos ten onder gaan. Zijn eigen sterven was allesbehalve kalm en blijmoedig. Zwaar ziek aan de lever, na jarenlang alcoholmisbruik, sneed hij op 62-jarige leeftijd met een scheermes een halsslagader door. Hij … lees meer →

Een tocht door de catacomben

november 7, 2017

Adalbert Stifter

[…]

Het was een vochtige, nevelige novembermiddag toen we, met z’n vijven, op de natte straatstenen van het St. Stephansplein bijeenkwamen – aan de achterzijde van de kerk, waar de toren oprijst. Een vriend had beloofd ons rond te leiden in de catacomben. Terwijl we op hem wachtten, stonden we te lachen en grapjes te maken en te schamperen op het droefgeestige weer en het gebrek aan stiptheid van de vriend; maar een uur later was het helemaal anders: nooit zal ik de indruk vergeten die dat onderaardse verblijf van een uur in mij teweegbracht. Toen we een poos hadden gewacht, verscheen de vriend samen met twee gidsen, omdat hij, hoewel hij al vaker beneden was geweest, er toch niet zeker van was dat hij zichzelf en ons ervoor kon behoeden verloren te lopen. Afdalen deed je niet van de kerk uit, zoals ik dacht, maar een van de gidsen … lees meer →

Daar zijn ze

oktober 31, 2017

Jean-Jacques Abrahams

Daar zijn ze. Dankzij het theater zijn er goede ouders aanwezig, goede blikken. Agressiviteit is helemaal niet nodig, aangezien alles goed geregeld is, of niet soms! Er is een goede regel. Jullie, de toeschouwers, zijn daar beneden, wij, de acteurs, hierboven —  jullie hebben die regel geaccepteerd, geaccepteerd dat jullie je mond zouden houden, dat jullie ons zouden laten spreken — in het theater is alles eenvoudig: geen conflicten, alle conflicten zijn geregeld. Jullie zitten op jullie plaats, jullie zijn gerust — wij zijn gerust. Jullie zien dat wij door hier boven te gaan staan voor jullie een einde hebben gemaakt aan alle conflicten, zolang jullie maar daar beneden blijven. Ah! Wat mooi! Is het niet mooi als alles goed geregeld is, op orde, als je weet waar de ouders zijn, als hun plaats niet langer leeg is, maar  wel degelijk bezet door deskundigen die weten wat ze er doen en … lees meer →

De man met de magnetofoon

oktober 31, 2017

Naninga Lens

‘Ik kan me noch opdirken, noch mijn mond houden. Ik heb dezelfde microbe onder de leden als het kind uit het sprookje van Andersen, dat zich er niet van kan weerhouden te brullen dat de koning helemaal naakt is; ik ben een gevaarlijk provocateur, tenminste op het eerste gezicht.’ Met deze woorden karakteriseerde de Joods-Brusselse activist Jean-Jacques Abrahams (1935-2015) zichzelf in één van de vele brieven die hij naliet. Zijn ongeremdheid uitte zich zowel in schrijven, spreken als handelen. Een onderscheid tussen deze drie maakte hij immers niet. Zijn auto puilde uit van de schrijfsels en zodra hij begon te spreken was er geen speld tussen te krijgen. Als hij geen blad kon vinden, schreef hij op wc-papier. Vond hij geen gesprekspartner, nodigde hij zichzelf wel ergens uit —  desnoods via een raam. Mensen omschrijven hem als anarchistische indringer, alternatieve theoloog, geëngageerde performer, intellectuele vagebond, hyperactieve onruststoker, parasietachtige goeroe, maar … lees meer →

Ongebaande wegen

oktober 26, 2017

Ton Naaijkens

Sonja vom Brocke werkt alsof het onderwerp dat zij aansnijdt bepaalt hoe de tekst eruit ziet – ze beperkt zich niet tot gangbare vormen die zich aanbieden. In haar eigenlijke debuutbundel Venice singt staat bijvoorbeeld een afdeling ‘Cameeën’, miniatuurgedichten waar zich in het reliëf stieren, nimfen en honden aftekenen, bezet met waarnemingen die naar actualiteit en mythen verwijzen. De meeste andere gedichten zijn wilder, grilliger, buitengewoon associatief en helemaal niet uit op decoratieve schoonheid of een lopend verhaal. De taal zelf nodigt ertoe uit ongebaande wegen in te slaan. Sommige teksten dragen weer wel kenmerken van proza en lijken een verhaal op te pakken, bijvoorbeeld wat er met iemand gebeurt als die de Auerstraße in Berlijn inloopt of een bijzonder persoon ontmoet. Vrijwel meteen ontstaat er dan een andere gelaagdheid waarin de eerste werkelijkheid gefictionaliseerd wordt en een andere verbeelding het voor het zeggen krijgt. Al haar teksten reageren scherp … lees meer →

Vitale hopeloosheid

september 28, 2017

Katrien Vandenberghe, Kiki Coumans

Christian Oster (Parijs, 1949) debuteerde in 1989 als romanschrijver met Volley-ball en schreef in totaal achttien romans. Samen met Jean Echenoz, Jean-Philippe Toussaint en Christian Gailly wordt hij wel gerekend tot een stroming die wordt aangeduid als ‘les minimalistes’, ‘le nouveau nouveau roman’ of ‘les impassibles’. Kenmerken van deze literatuur zijn een minimalistische intrige, grote aandacht voor stijl, vertelplezier en droge humor. 

Ondanks de herkenbare, onnavolgbare osteriaanse toon baadt elk van zijn boeken in een eigen sfeer en geeft Oster in zijn oeuvre blijk van grote inventiviteit. Zijn hoofdpersonage is doorgaans een uitgesproken antiheld, een mannelijke ‘ik’ die vaak net door zijn geliefde is verlaten, ofwel zijn oog op een vrouw heeft laten vallen en met een innemende onhandigheid probeert haar te veroveren. Ze compenseren (of verergeren) hun onvermogen in sociale situaties vaak met ingewikkelde, plechtig verwoorde redeneringen in een poging grip te krijgen op de wereld, en in het bijzonder op amoureuze aangelegenheden. De aandoenlijke klunzigheid van de hoofdpersoon zorgt voor een spannende combinatie van afstand en betrokkenheid. 

Het hierna vertaalde fragment komt uit Mon grand … lees meer →

Thuis

september 26, 2017

Steven Fowler

De vreugde en de ziekte

september 21, 2017

Tristan Garcia

De jaren tachtig waren rampzalig voor ieder cultureel of geestelijk product, behalve dan voor televisieprogramma’s, economisch liberalisme en westerse homoseksualiteit. Dominique Rossi had nul belangstelling voor liberale economie. Tv zou hij later alsnog gaan kijken. 

Het was Vreugde Alom! Dat zei hij altijd. Was het een unieke periode in de ontwikkeling van de mensheid of een terugkerende fase van bevrijding en emancipatie voor homo’s? Ik heb geen idee. 

‘Het leek nauwelijks op het oude Griekenland en al helemaal niet op Oscar Wilde,’ grinnikte Doumé vanachter een glas bourbon. 

Hij zat in New York, hij zat in Londen, hij zat in Parijs. 

‘Achteraf zie ik ook wel dat geld in die jaren een sociaaldemocratische waarde was geworden, dat de hele wereld ongegeneerd rondliep met een grijns die droop van beurskoersen, uiterlijk vertoon, modieuze fratsen, kitsch en slechte smaak. Het was de esthetiek van de neonreclames en de eerste Atari’s, knalroze leggings, desktoppublishing en synthesizers. Goedkope troep.’ 

Doumi barst in lachen uit. 

‘Wij… voor ons had het allemaal de kleur van de liefde – maar ik moet zeggen, als ik hetero was geweest had het meer geleken op … lees meer →

Twee gedichten

september 19, 2017

Michalis Piërís

In ’t grootste vreemde land 

 

Nee! Jij gaat niet je aan mijn benen klampen, en ook de godsdienst en het vaderland of ook mijn taal, ze gaan je niet meesleuren als slavin. Na de ene slavernij voor jou geen volgende. Ballingen gaan we blijven in de andere taal. Waarin ik je ontmoet heb.  

In ’t vreemde land van de gevoelens.

Blijf altijd maar de vreemde, jij, de ander, dat nederig ik beef in de vlam van je lichaam dat ik je kus op sporen van de gruwelijke passies van de bliksem die jou getekend heeft dat ik met tranen in je ogen de ogen aanraak samen met jou gevaar lopend in ’t grootste vreemde land. 

Ik ben geen dichter. Ik vereer je op mijn knieën. 

 

 

 

Terugkeer uit den vreemde 

 

’t Huis ging ik binnen door de hof waar ooit het vee te rusten stond. Van grote afstand hoorde ik de stemmen. Wazige fluisteringen uit de Onderwereld.  

Hoog rees het wilde onkruid op het kwam me tot het middel. De lemen vaten potten kruiken als stilstaand water en zo klaaglijk.  

Blind huis, en oven eenzaam en alleen en donker. Waar ze planken vol met broden naar binnen schoven, bladen met harde beschuitjes.  

Binnen, in de opkamer, keek ik rond. Stof van afwezigheid bedekt me metselt me in tot de ziel. 

Een vriend wroet in … lees meer →

Naar huis rennen

september 12, 2017

Mary Costello

Het is een avond in de zomer en ik ben niet ouder dan acht of negen. Ik ben bij mijn vader en broers, we drijven een kudde schapen bijeen, jagen ze een stal in aan de rand van het erf. Aan mijn vinger zit een zilveren ring, een cadeautje van mijn Amerikaanse tante van eerder die zomer. Hij is bezet met een rijtje gekleurde stenen en de eerste echte ring die ik ooit heb gehad. Van mijn hand  maak ik een vuist om hem niet te verliezen. Maar als ik op en neer ren en met mijn armen zwaai in de chaos van langs elkaar stuivende schapen, blaffende honden en het waarschuwend geroep van mijn vader, vergeet ik de ring die ongemerkt van mijn vinger glipt en op de grond valt.  

Later speur ik in de rondte, wroet met een stok in het vuil, zoek uren, dagen lang, het platgetreden terrein doorkruisend, ervan overtuigd dat ik hem zal vinden, in de klei gestampt door gekloofde hoeven. Ik herinner mij hoe, op bepaalde momenten in die zomer, de aanblik en het gevoel van de ring, en alleen al de gedachte eraan, een rilling van vreugde door me heen joegen. En hoe de ring ’s nachts op mijn kaptafel naast mijn verhalenboeken lag, … lees meer →

Kinderspel

september 8, 2017

Clemens Meyer

Ik ken een kinderrijmpje. Ik neurie het wanneer alles in mijn hoofd begint door te draaien. Ik geloof dat we het zongen als we rondsprongen op vierkanten van stoepkrijt, maar misschien heb ik dat zelf bedacht of alleen gedroomd. Soms beweeg ik mijn lippen en spreek ik het geruisloos uit, soms begin ik te neuriën en heb het niet eens door omdat de herinneringen door mijn hoofd dansen, niet zomaar herinneringen, nee, die aan de tijd na de grote Wende, de jaren waarin wij – contact opnamen?

Contact met de bonte auto’s en met Holsten Pilsener en Jägermeister. Rond de vijftien waren we toen, en Holsten Pilsener was te bitter, en daarom zopen we meestal nationaal bewust. Leipziger Premium Pils. Dat was ook goedkoper, want we haalden het rechtstreeks op de binnenplaats van de brouwerij. Meestal ’s nachts. De brouwerij van de Leipziger Premium Pils was het middelpunt van onze … lees meer →

ACASA

september 6, 2017

Mira Feticu

Acasa doet pijn. In mijn eigen taal, die ik tegenwoordig slechts af en toe gebruik, doet het woord veel meer pijn dan in alle andere talen. In mijn, chronologisch gezien, tweede taal, die ik de laatste jaren echter als eerste spreek, doet het woord doorgaans geen pijn. In het Nederlands geeft het woord ‘thuis’ mij, ontheemd vanaf mijn dertiende, juist een soort comfort en gevoel van veiligheid. Of het klopt? Zo hoort het, denk ik. Maar acasa, het woord in mijn moedertaal dat ooit ruimte voor mij in het universum heeft gemaakt, dat woord bestaat niet meer. Voor mij niet, het is me precies dertig jaar geleden afgenomen en nu, na zo vele jaren zonder, vorder ik het niet meer terug. Ik heb het niet meer nodig. Ik heb geleerd om mezelf te redden zonder acasa.

Vanaf mijn dertiende heb ik in 35 verschillende huizen gewoond. En dan tel ik … lees meer →

Le luxe, lossing en andere gedichten

juni 23, 2017

Sonja vom Brocke

Naar de inleiding van Ton Naaijkens

 

LE LUXE

 

op stenoslurf en -beenderen

’n Lunatica geplakt

 

; alleen naar de letter leverde Le Luxe von Bräuns de melk voor een

vergaan decennium, waarin toetsenborden – insecten door wereldsteden liftten

 

groef wat pyramidaals, inclusief A’s vol littekens, verhemelte en gemene zonnen

een Lethegraf

 

de raderogen van Lunatica overwogen beren van realiteit, maar

hoe moesten ze rechtop staan, in het schuimdal van het gifidee

op de hygiënemolm van gesorteerde foetussen?

 

Na hiërogliefenoorlogen de zoen van een gesmokkelde grizzly

 

 

 

LOSSING

 

Wat ontliep ie. Een eihologram? Een keurig verwijderde

chip-cyste? De Nieuwe-Bottenman is clean; tot in ’t miniemste

teennagelhaaltje gesteriliseerd; zelfs tussen z’n billen onthaard,

afgetraind kleurvrij, tot in ’t symmetrische merg. Reinste data. Sinds

het azoïcum alle kobolddagen geliquideerd, één blanco screen.

 

Hij doodt nog, maar greeploos (materie is ’m enkel tot … lees meer →

Een landschap en een supermarkt

juni 19, 2017

Guillaume Rihs

Ik was met drie collega’s op weg naar Lissabon en we hadden het over Zwitserland. (We wonen alle vier in Genève, in Franstalig Zwitserland.)

Ik: ‘Vinden jullie Zürich zo leuk?’ Zij: ‘Zeker.’ Ik: ‘Oké, maar als jullie naar Zürich gaan, voelen jullie je dan thuis?’ Zij: ‘Natuurlijk.’ Ik: ‘Maar ze spreken daar Zwitserduits!’ Zij: ‘Daar gaat het niet om. De nette straten…’ Ik: ‘Nee! Maak me niet wijs dat het aan de Zwitserse netheid ligt!’ Zij: ‘Niet alleen… Ook aan de reclameborden, een beetje aan de architectuur, aan de winkels: kortom, je voelt je er in een vertrouwde wereld.’ Ik: ‘Oké, maar in Parijs bijvoorbeeld…’ Zij: ‘Parijs? Hè bah!’ Ik: ‘Maar in Parijs zijn de overeenkomsten toch…’ Zij: ‘Nee, we voelen ons helemaal niet thuis in Parijs! Hou op over Parijs!’ Ik: ‘Oké, maar in Lyon, of in de Provence…’ Zij: ‘Idem dito.’ Ik: ‘Maar verdorie, in Parijs … lees meer →

Twee gedichten

juni 15, 2017

Alvydas Šlepikas

Zinspeling op een gedicht

 

Die vrouw belandt geheel bij toeval in zijn blikveld in het park Natgeregend in de ochtendvroegte, onder enorme, oude en hopeloos eeuwige bomen Ze draait zich om en wordt de waarnemer gewaar, haar oogopslag als van een angstig dier Verbaast ze zich of vergeet ze haar stappen te tellen en raakt in de war Zo vreemd en zo dwaas in de war, zelfs de duiven zijn ondersteboven en schudden hun kleine, Onnozele kopjes vol van de zee van het vorige jaar

Als alles blijft zitten in de kamers van mijn fototoestel en dan plots naar buiten springt Terwijl ik van niets weet en niets hoop en op geen enkel reddingsplan voor mezelf kan vertrouwen Wanneer de hemel met vochtige vingers het parapludak beklopt Wanneer ik bang word van haar ogen, wanneer ik hunker naar haar tred De vrouw van wie enkel het silhouet nog bestaat, … lees meer →

THUIS

juni 7, 2017

Maud Vanhauwaert

Waar mijn Stella staat. Een Vlaamse soap die sinds 1995 elke werkdag wordt uitgezonden op de Vlaamse televisiezender Eén. ‘Huis’, maar met een ‘t’ ervoor. Waar mijn ouders wonen. Waar ik gedomicilieerd bent. Daar waar ik mij geen vreemde voel. Toen ik mij gestut wist. 

Weinig begrippen die zo overkoepelend zijn als het woord thuis. Weinig woorden die aan zoveel verschillende ideeën onderdak bieden. Thuis is een begrip waar je niet zo makkelijk bij kunt. Thuis is een begrip waar je nooit helemaal komt. Zoekend ernaar, verdwaal je al snel.

Dit is een dwaaltocht.

^

‘Dit was de hoofdstraat’, zegt hij. ‘Die was ongeveer honderd passen lang.’ We zetten honderd passen. ‘Zo, en nu moeten we naar links.’ Ik volg hem op de hielen. ‘Ja, en hier maakte de weg een flauwe bocht. En dan moeten we doorwandelen tot we uitkomen bij de derde straat rechts. Zo. Hier moet het … lees meer →

De taal van thuis is goede wil

juni 1, 2017

Kateřina Tučková

‘Thuis, dat zijn deze vier muren en een deur met een veiligheidsslot, waarvan alleen de gezinsleden een sleutel hebben,’ zei mijn moeder met een veelzeggend gebaar toen ik haar vroeg wat voor haar de essentie van het gevoel van thuis is. Griffier bij de rechtbank, achtenvijftig jaar oud, vier dochters, zes kleinkinderen, twee jaar voor haar pensioen, de ervaring die haar heeft gevormd: dertig jaar doorgebracht in het reëel bestaand socialisme. De toenmalige noodzaak van innerlijke emigratie – je leven opsluiten tussen de vier genoemde muren van je huis, eventueel van een buitenhuisje dat voor de Tsjechen achter het IJzeren Gordijn ooit een surrogaat was voor de onmogelijkheid tot het maken van reizen naar het buitenland – had haar voor altijd gescheiden van de rest van de samenleving die niet dezelfde genetische informatie door het bloed heeft stromen.

‘Is het dan niet bijvoorbeeld een gedeeld historisch geheugen, een culturele identiteit, … lees meer →

Gedichten uit ‘De beloftes van glas’ (3)

mei 24, 2017

Michael Palmer

Dromen van geluid in de berg

(naar Anish Kapoor)

 

Het is te kort dit leven in de berg

waar onthoofde ruiters zingen koortsige liederen over het zelf en de oorlog

Wanneer zagen we voor het eerst de bomen van gevlekt gebeente, hoorden we voor het eerst

het gekras van kraaien, het getwist van de tuintroepialen,

het echoënd geschreeuw van de slapers, bij het oefenen van hun laatste woorden het verweer tegen hun laatste dromen

(Deze dromen waren van mij en niet van mij zeggen de muren van steen,

muren van het gedicht) Hegkrekels zingen en de witte walvis

zijn witheid zingt in de stenen droom en de verloren uren hebben elk

hun stille lied in de hitte van de bijentijd en de schok van verlangen

wanneer tijd geen tijd is en de eindeloos schuivende stenen roekeloos spreken

en regen de geribbelde wegen overspoelt Het is te lang … lees meer →

Identiteitenlabyrint

mei 19, 2017

András Gerevich

Vuile communist, schreeuwde Luciano me toe. Smerige fascist, brulde ik terug. Communist! Fascist! We zouden elkaar in de haren zijn gevlogen maar toen ging de bel. We waren twaalf jaar oud. Dit gebeurde in 1988, in Dublin, waar ik de bepalende jaren van mijn jeugd heb doorgebracht. Luciano uit Italië was de wildste jongen, hij zat in de parallelklas, lokte vaak vechtpartijen uit, en ik was heftig verliefd op hem. Als hij me voor communist uitmaakte, moest ik zeggen dat hij een fascist was, adviseerde mijn vader. (Mijn moeder moest daar natuurlijk niets van hebben.) We wisten nog niet zo goed wat die woorden betekenden, toch waren dit de ergste beledigingen. Een Iers kind had je daarmee niet kunnen treffen, onze persoonlijke betrokkenheid had er voor een deel mee te maken dat we zo de vreemdeling brandmerkten in de ander, de buitenstaander, de immigrant. Allebei hadden we een geschiedenis geërfd: … lees meer →

Bij wijze van zelfpresentatie…

mei 12, 2017

Michalis Piërís

Ik ben in 1952 geboren in Eftagónia, een klein Cypriotisch dorp tegen de hellingen van het Tróödosgebergte, in een tijd dat daar nog geen elektriciteit was. Zo heb ik mijn kinderjaren doorgebracht in een nog ongerept aards paradijs, bij mensen die de natuur op een andere wijze kenden en waardeerden, die haar bestudeerden en begrepen op grond van hun lichamelijke betrekking met het weer en het jaar. Elektrisch licht kreeg ik pas te zien op mijn tiende, toen mijn familie van het dorp naar de stad verhuisde, naar Limassol. Maar toen was het te laat. De opslagplaats van mijn geheugen had zich al gevuld met olielampjes en grote olielampen en kaarsen. Met donkere nachten, sterren die op de daken van de huizen neerdaalden, met lichte dagen die blakerden in het licht van een meedogenloze mediterrane zon.

In mijn geest is de periode van het dorp als een rivier. Een mythische … lees meer →

Gedichten uit ‘De beloftes van glas’ (2)

mei 9, 2017

Michael Palmer

Zonder titel (februari 2003)

 

Het is waar dat ik soms het woord snede gebruik in plaats van rede, dat ik elke keer verrast ben

bij de plotse voortgang van de seizoenen en dat, wanneer alles gezegd is,

alles vaak loskomt. Kijk hoe de wormen in goden veranderen

voor onze wazige ogen en hoe het lyrische

oorlogsapparaat zingt in de grauwheid van de ochtend.

En de naam van zijn lied? Maar hier zijn we

tussen de honden groot en klein van na de dageraad.

Kan men in dat soort licht de liefde bedrijven of uit de eerste bladzijden van Stilte voorlezen?

De glanzende, vroege vlinders bij Pura thuis, onderaan de vulkaan.

Campesinos versperren de weg. Es bueno.

 

 

 

 

De lach van de sfinx

 

De lach van de sfinx deed mijn ogen bloeden

Het bloed uit mijn ogen vloeide op een oude landkaart

van zand Bespottelijk als … lees meer →

Gedichten uit ‘De beloftes van glas’

april 25, 2017

Michael Palmer

Beste Lexicon, ik stierf in jou zoals een draakvlinder of een draak in een fles zou doen

Beste Lexia, er is geen verstand

Beste Boek, je was nooit een boek Panter, je bent niet meer dan een pagina gescheurd uit een boek

Dwaas Meer, je was de ruïne van een boek

Beste Merline, Allerbeste Lou, de straten hier hebben hun volheid en hun vaart als een blinde op een draaimolen

Ooit was ik een brave jongen maar nu slaap ik uren aan een stuk Sneeuw, je moet mijn hoofdkussen zijn

Beste Merline, Allerbeste Lou, ik zie een fazant op het hek terwijl ik dit schrijf terwijl ik Afrika in brand zie staan bij toeval in een verkoelende wind

Hatelijke Stad, in de droom was de boom eerst een woord dan werd hij een kolom in een donkere arcade Welke tekens voor even en oneven moeten worden gemaakt

Beste George, tot … lees meer →