thema: 20 Scandinavië

Een suf feestje

april 21, 2022

Nils-Øivind Haagensen

het was een warme dag vijfentwintig graden of meer we liepen langs de rivier de tram naar Kjelsås en dan door Nydalen langs de Akerselva

gewoon omdat het een warme dag was en de rivier daar lag zoals hij daar altijd ligt zachtjes snorrend (zei jij) als Dikkie Dik (zei jij)

we stonden op een brug en keken naar het water jij voelde je tevreden maar wel somber ik voel me tevreden maar wel somber (zei jij) een soort brandende weemoed

we kwamen dichter bij de stad meer mensen

op het bankje buigt de jongen zich naar het meisje en kust haar op de picknicktafel steken de meisjes de koppen bij elkaar en we kunnen ze niet horen op het speelveld gooien jongens en meisjes hun jassen in het gras en rennen achter elkaar aan

en vaak word ik wakker met mijn dekbed en kussen op de grond (zei jij) … lees meer →

Tsjernobylverhalen

april 2, 2022

Ingrid Storholmen

Het is een lenteavond, de lucht is zacht, sommigen maken zich klaar voor de nachtdienst, anderen genieten van de avond en de warmte, een echte zwijmelavond.

Het kind vindt ‘atoom’ een fijn woord. Ik leg uit dat het groot, maar ook klein is. ‘Tegelijk?’ vraagt het kind. ‘Ja’, antwoord ik. De rivier de Pripjat is breed en geel, het kind wil dat we erheen gaan. ‘Kunnen we geen oorlogje spelen met atomen?’ ‘Nee, ze zeiden dat het atoom onze arbeider is, niet onze soldaat’, zeg ik. Het is vrijdag, bijna weekend, maar ik ben nerveus, er moet vannacht iets op de centrale zijn gebeurd, er moet iets fout zijn gelopen, ik kan het bijna voelen.

We zagen dat vrachtwagens en overvolle bussen Pripjat verlieten, daar woonde iedereen die in de centrale werkte. We beseften dat er iets ernstigs was gebeurd. De kinderen kwamen thuis uit school, de leraren hadden gezegd … lees meer →

Gedichten

maart 19, 2022

Lea Marie Løppenthin

wind

de wind beweegt de damp van de fabriek zodat het lijkt op een plechtigheid het lijkt op een eis om herkenning als een joviale groet van een vriend die je een beetje vergeten was de vergeten vriend herhaalt een oude waarheid:

de slaap is het lichaam van de dromen ook de droom verwacht voedsel ook de droom verwacht ritme

maar ik eis ritme met een scherpte die ritme onmogelijk maakt

ik bind de geesten in kapsels om de hoofden zodat ze minder aan afval moeten doen denken zodat ze meer aan afval dat niet verdwijnt moeten doen denken zodat ze meer aan haar moeten doen denken dat op onze huid groeit iedere dag zit op zijn datum als een soldaatje

zodat de wind verlegen wordt bijna meer verlegen dan wij zodat het etmaal verlegen wordt bijna meer verlegen dan wij

eekhoorns

mijn oma nam foto’s en plakte ze in … lees meer →

Gedichten

maart 4, 2022

Marte Huke

Tekens verspreiden zich als zaden in de wind Ben je een haakje Ben je een dubbele punt

Of een punt die zich verspreidt de armen uitslaat en alles omarmt

We vallen elkaars vorm in en uit Weven gedachten met de hand

De stem neemt het bij vlagen over zachtjes, heel zachtjes vult de toon de ruimte

Ademen, amper hier zijn

In al het leven een stroom naar een ander Als je uit de tijd treedt maakt de brekende schakel de stevige schakels sterker

 

 

De regen zingt de druppel

Het regent al maanden De seizoenen verliezen richting Verliezen elke richting, krijgen een richting Verliezen hun zicht, krijgen een zicht Verliezen hun gehoor, alles wat ik hoor is het koor van bijen dat de tuin heeft verlaten

 

 

De woorden vluchten voor de gedachte Bedekken, verbergen, verstoppen In ieder woord raakt een gedachte verloren

Het geheugen kan de beleving … lees meer →

Glinstering

februari 27, 2022

Pär Hansson

De ochtendzon bracht licht en glinsteringen over de rivier en het open bos voor de rivier. Deze ochtend waren er in de bomen op ons erf mensen opgehangen aan lijnen. Het waren kinderlijven die in de bomen hingen, ze hadden de hoofden van volwassenen en volwassen trekken. Hun gezichten waren groot en rijp als vruchten terwijl hun lijven kleiner waren, in regressie. Dit verschil tussen lijf en hoofd viel mij op. De lijnen zaten vast onder de armen en hun schouders zaten omhooggeschoven tegen de ronde wangen. Ze hingen erbij als in een tuigje en sommige van hen glimlachten naar me, een vermoeide glimlach, alsof ze nog maar net uit de zee of van een andere onheilsplek waren gered. Een paar herkende ik, andere helemaal niet. Maar daar hingen ze voor mij, bij elkaar, even werkelijk als een kennissenkring. Achter hen goot de zon zijn licht over het water van … lees meer →

Gedichten

februari 6, 2022

Thomas Tidholm

Motor

We waren vrienden maar we maakten weinig werk van de vriendschap. Daar was geen tijd voor Hij was bezig met een motor

Hij stond zijn motor na hij keek ernaar en pakte hem met zwarte handen beet. De motor had hem pijn gedaan maar dat had hij vergeven

Ik ging erheen en zat daar. Soms met eten of alleen met drinken. Ik kon praten dat kon hij niet. Hij hield er niet van Dat mocht ik doen

Het was koud daarbeneden. Ik wilde dat hij hem zou starten zodat het misschien warm werd Dat kon hij niet dat had hij nog nooit gedaan en er was geen brandstof

Hij had hem gesmeerd met vet van een dier. Dat rook je

De belichting was slecht, maar de buitendeur stond open. Buiten zou het lente worden Ik zei: Je moet ophouden met die motor

Je hebt geen wagen, of waar die … lees meer →

Gedichten

december 7, 2021

Baldur Óskarsson

Diep water Groengekleurde lippen drinken de diepe hemel leeg, een donkerblauwe drank – en vullen zwarte kelen. De lucht is kalm en koud. Je richt je blik op het ruige duister tegen het hemeldiep. – Avondrood reikt als een tong langzaam naar je schouders. Adem trekt door het water, de ogen barsten.

Uit mijn jeugd Zeelucht zeelucht hoe goed ik me dat herinner!

Zeegeluiden welbekend weerklinken tegen het lege strand weerklinken alsof de zuidenwind ze meedroeg die geluiden

– de zee en haar lucht –

ik wankelde golven kusten de meerpalen

kusten

En de branding briesend als een vurig wit ros breekt op het zandstrand donker en mul

trekt zich terug komt aan wal

weg – bij jou terug – naar jou

              *

De rust op het strand bij de veel-razende zee

Wonderlijk vond ik dat – de zee kon zomaar breken op … lees meer →

Bagatellen

november 19, 2021

Katrin Ottarsdóttir

Jarretels

Ze moet zich haasten, de bruiloft is vast al begonnen. Ze móet er zijn wanneer de bruidswals begint. Stilletjes loopt ze met wat aangeschoten gasten mee die buiten staan te roken.

Mensen staan in een cirkel, wachten tot de bruidswals begint. Muziek, dan geklap. Ze heeft nog nooit zoiets moois gezien. De gasten lopen klappend naar het midden, vormen een kring rondom het bruidspaar, dat alleen oog voor elkaar heeft. Liefdevolle blikken. Ze klimt op de achterste tafel, draagt de witte bruidsschoenen met de hoge hakken.

Alles is zo stijlvol – de tafel, zaal, belichting, muziek, de huwelijksgasten, borden, de restjes wijn – een schitterende filmset waar iedereen zijn rol vlekkeloos speelt, óók zij, al is het de kleinste bijrol in het leven van de toeschouwers.

Ze heeft kleren aangetrokken die ze snel uit kan trekken: hier een knoop, daar een strik, zodat haar zijden jurk elegant van haar … lees meer →

De plastic zak

november 10, 2021

Thomas Korsgaard

‘KJELD!’ roept ze vanuit de woning. ‘KJE-ELD!’ ‘KJEEEEEELD!’ Hij zit op het balkon en doet alsof hij haar niet hoort. Er is winderig weer op komst, en een van het buitengewoon bulderende, degelijke soort, hij heeft de laatste paar dagen de weersvoorspellingen nauwgezet gevolgd. ‘Ik kom er zo aan, Mona’, antwoordt hij. Ze komt in haar dunne nachtjapon naar hem toe op het balkon. ‘We krijgen storm, dan blijf je toch niet buiten zitten?’ ‘Nee, natuurlijk niet.’ ‘Straks word je nog ziek’, zegt ze en ze gaat naast hem op het bankje zitten, maar hij geeft geen antwoord. ‘Waar zit je aan te denken?’ vraagt ze. ‘Ik zit gewoon even.’ ’Je denkt vast wel aan iets.’ ‘Ja, natuurlijk.’ Hij voelt hoe ze probeert zijn blik te volgen, maar ze ziet de plastic zak niet die in de hoge beuk voor het appartementencomplex hangt. Die hangt daar al meer dan twee … lees meer →

Inhoud

oktober 27, 2019

De redactie

Anna Eble WOVON MAN NICHT SPRECHEN KANN, DARÜBER KANN MAN LESEN

Sara Sølberg SEISMISCHE KNALLEN Vertaling: Liesbeth Huijer

Anneke Brassinga HET BAREN VAN EEN GEDICHT Over het werk van Marte Huke

Marte Huke GEDICHTEN Vertaling: Liesbeth Huijer

Thomas Korsgaard DE PLASTIC ZAK Vertaling: Kor de Vries

Ásta Fanney Sigurðardóttir GEDICHTEN Vertaling: Roald van Elswijk

Maaike van Rijn WAT VINDEN WIJ NORMAAL? Over Fredrik Brattbergs Virus – een fuga

Fredrik Brattberg VIRUS – EEN FUGA Vertaling: Maaike van Rijn

Dorien de Wit OVER AN ACCOUNT OF THE SÁMI (MUITALUS SÁMIID BIRRA) VAN JOHAN TURI

Johan Turi AN ACCOUNT OF THE SÁMI

Lea Marie Løppenthin GEDICHTEN Vertaling: Annelies van Hees

Sander Bax ‘HET MEEST ONPERSOONLIJKE DAT WIJ BEZITTEN’ Bernlef als venster op de Zweedse literatuur

Tommy van Avermaete EPISCHE RESIDUEN. OVER JOSEFINE KLOUGART

Josefine Klougart NEW FOREST Vertaling: Michal van Zelm

Hans Kloos STEMMEN, KEVERS. OVER THOMAS … lees meer →

Helgi valt uiteen

oktober 17, 2021

Tyrfingur Tyrfingsson

Een bakkerij. Gezoem van lege koelkasten. Overal bloem. DE BAKKER heeft een ligbank/bed gemaakt door twee antieke bankstellen tegen elkaar aan te schuiven. Een KLEIN MEISJE volgt DE BAKKER naar binnen achter de toonbank en discussieert hevig met hem. Hij opent de bakoven, waardoor de ruimte vol rook en stoom komt te staan. HELGI ÞÓR sluipt naar binnen maar ze merken hem niet op.

DE BAKKER          Kies maar iets anders.

KLEIN MEISJE       Zuurdesembrood.

DE BAKKER          Kies maar iets anders.

KLEIN MEISJE       Zuurdesembrood zit in het voedingsschema.

DE BAKKER          Helaas is dat er niet.

KLEIN MEISJE       Ik mag speltbrood eten. Dat zit ook in het voedingsschema.

DE BAKKER          Ik verkoop geen spelt.

KLEIN MEISJE       Maar ik mag spelt eten! Dat zit in het voedingsschema.

DE BAKKER          Hoor je me niet?

KLEIN MEISJE       Ik mag spelt eten!

DE BAKKER          Ik verkoop geen fokking spelt want ik verkoop geen fokking bullshit!

KLEIN … lees meer →

De reset van Paul Abel

oktober 10, 2021

Bjørn Vatne

Het Pan-ethisch Verbond ontstond twintig jaar geleden als een geheel onbelangrijke partij, nog zo’n zonderling in het alsmaar groter groeiende bos van splinterpartijen. Ze hadden een paar goede maar lachwekkende ambities. In tegenstelling tot de vele andere milieupartijen – de christenen hadden er een, de moslims weer een andere, en ook rechts had zijn eigen – hadden ze een radicaal, concreet en allesomvattend plan waarin de Noren als eerste volk ter wereld volledig duurzaam zouden kunnen leven. De meest fundamentele verandering was dat alle consumptie onder staatscontrole zou moeten komen, zodanig dat het niet langer nodig was om geld onder de bevolking te laten circuleren. Een volledig geautomatiseerd en op behoeften gebaseerd voedselprogramma zou ervoor zorgen dat iedereen genoeg te eten zou hebben, of in ieder geval bijna genoeg. Negentig procent van al het eten zou afkomstig zijn uit weergaloze innovaties als in het laboratorium gemaakte eiwitten, waarin spiercellen rond … lees meer →

Twee gedichten

juli 11, 2021

Tomas Lieske

Topaze bleue (MNHN)

Was dit mijn hoofd, dan was ik vrij van angsten, helder, doorzichtig, scherp en puntig geslepen.

Ik was koel en kaalbas en bij elke beweging een fluisterend en schitterend licht, een flakkering.

Een lichtblauwe keiharde in facetten geslepen bliksem, een ijslandziel, een snebbige blinkpens.

Scherp, zout glas op de tong, soms doorzichtig, dan weer met hermetisch gesloten vlakken.

Permafrost in al zijn miljoenen schoonheid, samengeperste dromende lucht in de verte.

Was dit mijn hoofd, anderen zouden mij de huid afstropen, de lichtblauwe steen met de tongpunt beproeven,

het troebele bestiaal in mijn hersens schoonspoelen, zorgvuldig ontdoen van klauwen en tanden en hoeven.

       

De lege kinderwagen

De takken zuigen de kleur uit de bloemen, de bijen van Emmaüs likken het leven uit hun tere geliefdes.

Er waren glooiende paden en de wagen reed langzaam heuvel op en daarna steeds sneller omlaag.

Tot wij … lees meer →

Organe Remain

juni 29, 2021

Jonas Rolsted

Is er nog wijn?

Ja.

Hij laat de leren draagriem van zijn schouder glijden, langs een arm vol littekens.

Wil je de neteldoek?

Nee.

Zijn gezicht is zongebruind en gladgeschoren. Lang haar. Ondanks zijn jonge leeftijd begint het al te grijzen aan zijn slapen. Dat was al zo toen ze hem leerde kennen.

De wind grijpt in een groepje grijsrode bomen en in een paar grauwwitte rookzuilen in de verte. Het grijsrode zijn zeker olijfbomen en wat ze verbranden rozenhout. Verder stilte over de akkers.

Er is niemand buiten. Ze komen tenminste niemand tegen.

Al een tijdje ademt hij zwaar als hij de zak op de grond zet om er iets in te zoeken.

Ze beginnen moe te worden.

Dan zien ze fakkels op de stadsmuren.

De eerste wisseling van de wacht.

Mariuïja blijft staan.

Haar gezicht is schriel en benig.

Een bleke, smalle mond.

Fijn dons op haar bovenlip.

… lees meer →

Wat vinden wij normaal? Over Fredrik Brattbergs Virus, een fuga

juni 13, 2021

Maaike van Rijn

Fredrik Brattberg (1978) is een van de meest succesvolle toneelschrijvers van Noorwegen. Hij schreef tot nu toe achttien stukken, waarvan het bekendste De terugkomsten is. Daarvoor ontving hij in 2012 de Noorse Ibsen Award voor het beste nieuwe Noorse toneelstuk van dat jaar. Daarnaast ontving hij de Tsjechische Ferdinand Vanek Award en werd hij onder meer genomineerd voor de Prix Godot en de Berliner Festspiele. De terugkomsten is inmiddels in zo’n twintig talen vertaald. Brattberg had lange tijd meer succes in het buitenland dan in Noorwegen zelf, waar zijn stukken nauwelijks worden opgevoerd, ondanks het feit dat hij geldt als een gevestigde naam. De laatste jaren is dat aan het veranderen.

 

Het belangrijkste uitgangspunt in Brattbergs toneelwerk is dat vorm en inhoud gelijk zijn: vorm bepaalt inhoud en inhoud bepaalt vorm. Het is een direct gevolg van zijn achtergrond. Opgeleid als klassiek componist had hij, toen hij in 2008 … lees meer →