thema: 18 Cariben

Schrijnen (Heortologieën)

december 8, 2021

Roelof ten Napel

DRAMATIS PERSONAE GOD, schepper van hemel en aarde PROFEET KOOR van steeds aanzwellende fluisterstemmen

COGITATI PERSONAE JEANNE D’ARC GASTON BACHELARD, schrijver van La Psychanalyse du feu ANNE CARSON, schrijver van Nay Rather ANTONIO GRAMSCI, schrijver van gevangenisnotities MOZES, schrijver van de Pentateuch SIMONE WEIL, schrijver van fabrieksdagboeken

NOOT BIJ DE SCHRIJNEN Elk van de schrijnen kan afzonderlijk worden opgevoerd. Er is geen bepaalde duur; in het ideale geval duurt een opvoering onophoudelijk voort. Elke schrijn kan natuurlijk, met behulp van enig gezond verstand, aan omstandigheden worden aangepast. (Let erop dat men, bij het betreden van de plaats of ruimte waar de schrijn wordt opgevoerd, die plaats of ruimte niet kan verontheiligen.)

WEILSCHRIJN In het midden van de opstelling: een moeilijk te plaatsen fabrieksmachine (tandwielen, rubberbanden, hendels, pedalen; algemene mechaniek). Oogt alsof hij zou kunnen worden bediend, maar wordt niet bediend. Rondom de machine: een vijftal krukken, op onregelmatige afstand van … lees meer →

Personen

november 23, 2021

Laura Broekhuysen

`In de eerste plaats van hun moederskant, maar nog erger van hun vaderskant.´ Snorri Sturluson, Edda

HEIN, de vorige, of eervorige moeder, die spiralen rond het huis trekt. De lussen worden nauwer, wijder naarmate de temperatuur stijgt, daalt. Zij heeft een odeur waarmee ze een weids territorium bestrijkt – d.w.z. boven 0°C. HEIN Komt op met de eerste zon, gaat af met sneeuw.

SNORRI, de vader, die haar komen en gaan aanvaardt als dat van een getijde.

LOKI, de zoon die rond het vriespunt glimpen van zijn moeder meent te zien, of ziet – op de maan is het al moeilijk scherpstellen, hoe focus je op een roterende vrouw in haar grillige baan, met tegenlicht, op een steiger die deint?

MATHILDE, de nieuwe moeder, die het kraakbeen van haar neus vastpakt, wanneer HEIN zich in haar blikveld begeeft, soms ervoor … lees meer →

Groen is gras

juni 30, 2021

Renée van Marissing

A staat met zijn rug tegen de hoge betonnen muur die de hele breedte van de toneelvloer beslaat. B staat op de bovenste sport van een ladder. Als hij op zijn tenen staat, kan hij net over de muur heen kijken.

Stilte

A Wat doen ze?

B Hetzelfde, nog steeds. Ze lijken onvermoeibaar.

A Kijken ze naar ons?

B Ze kunnen niet over de muur heen kijken.

A Ze weten dat we er zijn.

B Het interesseert ze niet.

Stilte

A Roep eens iets.

B Wat?

A ‘Hé’, bijvoorbeeld.

B rekt zich uit, probeert zich op te trekken aan de muur en er zo ver mogelijk overheen te kijken. Zo blijft hij een tijdje staan.

B Hé

A En?

B Niks.

A Roep nog eens.

B Doe het zelf.

A Je riep niet hard.

B Hard genoeg.

A Oppassen jij. Op je ladder.

Stilte. Dan begint A te brullen, een … lees meer →

Pietje stinkend eenzaam

juni 22, 2021

Caro Van Thuyne

Vier acteurs nodig (Je Zus is realistische pop met ingebouwde kirgeluidjes en hongergehuil in Maxi- Cosi op achterbank, achter passagiersstoel)

: 1: vader SCHAT (aan stuur), onbijzondere, brave Jef-met-de-pet

2: moeder LIEF (op passagiersstoel, beide armen in gips), Mexicaanse María 3: 14-jarige TOMMY (links op achterbank, tegen portier gedrukt), zoon van Schat, niet van Lief (die hij heimelijk verafschuwt én begeert) 4: buurman PIETJE (midden op achterbank), zwijgende antagonist, Pierre (enkel ‘Pietje’ genoemd door wijlen zijn vrouw, en nu, veelvuldig, door María), kolos met brede overjas, woest haar en baard en berenmuts, vervuild sinds overlij- den van echtgenote – dit niet slechts suggereren door subtiel gedrag van Lief (snuiven aan eigen sjaal), moet ook echt te ruiken zijn in zaal (van max. 40 man!): gedurende het hele stuk een doordringende geur van ongewassen li- chaam + op gezette tijden stank van stille wind.

SET: Auto, krap (type Citroën Deux Chevaux), … lees meer →

O Paulette Goddard

mei 18, 2021

Gustaaf Peek

Duisternis.

DE DIRECTEUR (O.S.) Section Five. Give it the limit.

Licht.

Op het toneel is over de gehele breedte een maïsveld verrezen. De akker beslaat zo’n driekwart van de vloer. Het is oogsttijd, de maïs is geel en zwaar.

Achterin het veld ritselt er iets, de toppen van de volle planten beginnen te sidderen, de maïs lijkt ruimte voor iets te moeten maken. De rimpeling in het veld, die kriskras gaat, beweegt zich uiteindelijk richting het publiek.

Een vrouw komt tevoorschijn uit de maïs, gekleed in een morsige overall, in haar handen houdt ze twee lange moersleutels. Ze kijkt om zich heen, smakt, wrijft zich over haar buik alsof ze honger heeft. Dan draait ze zich naar het veld, naar het chaotische pad van geknakte planten dat ze heeft veroorzaakt. De moersleutels lijkt ze nu als machetes … lees meer →

Meel

mei 11, 2021

Joy Williams

De chauffeur en ik vertrokken laat. Meestal besluit ik de avond van tevoren tot deze excursies, maar het was al laat in de ochtend toen ik de vriendin die het weekend zou komen, liet weten dat ik moest afzeggen, dat het absoluut noodzakelijk was om af te zeggen. Ik had het in mijn hoofd gehaald dat er zich in haar aanwezigheid een zekere calamiteit zou voordoen en dat ze me op een of andere manier zou moeten helpen, me in allerijl naar een arts brengen of zo. Ze zou er blij om zijn misschien, dat ze er voor me kon zijn, maar ik zou het geweldig ergerlijk en gênant vinden. Natuurlijk gaf ik een andere reden voor de ont-uitnodiging. Leidingen. Ik geloof dat het een gesprongen leiding was. Ik had het moeten opschrijven, zodat ik het niet nog eens gebruik. Ik maakte het huis schoon, wat hoognodig was, want dat … lees meer →

De Voetnoten

mei 4, 2021

Nike van Helden

Er is iets raars aan de hand met ‘Waarom hebben we het altijd over de liefde?’ van de Cubaanse dichteres en dramaturge Nara Mansur. Het is een poëtisch en associatief verhaal met een geheel eigen logica. Dat is op zichzelf nog niet zo gek, zeker niet binnen de Cubaanse literatuur. Wel vreemd is de interruptie van dit poëtische geheel door twee academisch aandoende citaten met voetnoten, die beide verwijzen naar een postume tekst van de Argentijnse psychoanalyticus Fernando Ulloa. Hoewel de referentie niet nodig is om het verhaal te kunnen volgen, kan die wel meer gelaagdheid aan de tekst toevoegen. Mansur maakt in haar verhaal namelijk dankbaar gebruik van de ideeën en woorden die de revue passeren in de tekst van Ulloa. Omdat het werk van de psychoanalyticus niet vertaald is in het Nederlands, zou het kunnen dat u geen toegang heeft tot deze tekst en dus ook niet tot … lees meer →

Inhoud

juni 23, 2021

De redactie

Gek verhaal. Ouderwets ook.

april 28, 2021

Fiep van Bodegom

Twee sprekers zitten naast elkaar op een bankje in het bos in identieke houding: benen uit elkaar, rug gebogen over telefoon in hand.

A: ‘Op een dag liep ik door het bos …’ B: Waar heb je het over? Je bent opgegroeid in de stad. A: Het is een verhaal, het is waar en het is niet waar, je kunt ernaar luisteren en van leren, of niet. B: Oké, ga maar door. A: Op een dag liep ik door het bos en kwam ik een marskramer tegen. B: Wat is een marskramer? A: Iemand die linten verkoopt, uit een mand op zijn rug, en van dorp naar dorp trekt. B: Maakt hij de vrouwen in het dorp zwanger? A: Soms. Soms heeft hij een vrouw bij zich. Soms is zijn echtgenote ook een hoertje, of een vroedvrouw, of een waarzegster. Of alle drie. B: Ah, ze is alle archetypes ineen. … lees meer →

Stellingen over het minidrama

april 14, 2021

Karlheinz Braun

1

Minidrama’s zijn heel korte stukken, scenische reducties, toneelmatige afkortingen

en bagatellen, ze zijn dramatische minimal art.

 

2

Een minidrama is meer idee dan realisering, is meer situatie dan analyse, het is

vaak de kortste weg naar de scenische pointe die opheldering brengt.

 

3

Het minidrama vermag door zijn beknoptheid niet wat het grote drama sinds de

klassieke oudheid als zijn roeping beschouwt, namelijk de problemen van de

mensheid op te lossen – zonder dat de belangstelling ontbreekt om er licht op te

laten schijnen.

 

4

Het minidrama hoeft de grote problemen niet op te lossen. Het lijkt daarom bevrijd

van de druk van het dramatische, van de dwang betekenisvol te zijn, vrij van de

claim dat het theater een morele instelling is.

 

5

Het minidrama is de op de spits gedreven vorm van de eenakter. De ontwikkeling

erheen verloopt in een rechte lijn. Als je, … lees meer →

Klimaatstress

april 6, 2021

Astrid Lampe

A   Sorry, of had ik me al voorgesteld? Het algoritme heeft me aangewezen. Ik ben

de nieuwe voorzitter van de lotgenotenvergadering. Hebt u die haai gezien?

Wat een binnenkomer, zou-ie echt zijn?

B   Boeie!

A   De haai als visitekaartje. Ik geef om dieren maar ik ben opgehouden ze te tellen.

Leeuw, panter, panda: ze nemen bezit van ons. De katachtigen domineren

het straatbeeld. O sorry, de ademhaling, ik zit weer hoog.

A   Je zou hier toch eerder een kroonluchter verwachten. Een opgezette haai.

Mwoi. Multifunctionaliteit zou dit gebouw moeten uitstralen. Sereniteit. Een

oase in de stadsjungle.

A   Vroeger was het goedkoop, zo’n panterprint. Heel de Vogeltjesbuurt sprong

rond in zo’n legging. Nu draagt iedereen wel iets van een panter of skinny

jeans. Plebs, snob. Alles doet whraaah. Alles lijkt op elkaar. Meisje meisje, zou

mijn moeder zeggen, moet dat nou …?

B   … ik kom hier voor mijn rust. Moet … lees meer →

mijn droom

november 28, 2020

Johanna Schouten-Elsenhout

Over Johanna Schouten-Elsenhout

november 28, 2020

Antoine de Kom

Wie was Johanna Schouten-Elsenhout? Ik heb haar niet gekend en nooit ontmoet. Ik ken haar alleen van horen zeggen en vooral door haar gedichten. De poëzie begon voor mij met Suriname en de Surinaamse dichtkunst. Johanna dichtte in het Sranan dat ik leerde ontdekken als een origineel amalgaam van andere talen, doorgegeven van generatie op generatie en wortelend in de tijd van slavernij.

De tot slaafgemaakten mochten die taal niet bezigen want hun ‘menigte’ was een bedreiging voor de minderheid die de blanke planters vormden. Als tienjarige kwam ik voor het eerst in het land dat bekend stond als een van de meest wrede plantages. De generaties nadien dragen nog steeds de striemen en brandmerken met zich mee. In de Surinaamse poëzie zijn de sleepsporen terug te vinden uit die verminkende tijd.

Poëzie is niet vrijblijvend. Ze is een gevaar voor wie zich daarmee inlaat. Johanna ging dat niet uit … lees meer →

Drempelwerk

november 18, 2020

Matthijs Ponte

De poëzie van Vladimir Lucien (1988) is gegrond in zijn geboorte-eiland, het Engels- en Kweyol-talige St. Lucia, dat zo uitgebreid geportretteerd en bezongen is door Luciens beroemde eilandgenoot, de Nobelprijswinnaar Derek Walcott (1930-2017). Uit die grond is Luciens taal opgetrokken, gekneed door de lokale religieuze gebruiken, en door de mangel gehaald van zowel een gewelddadige geschiedenis van onderdrukking en opstand, als van de actuele sociale complexiteit van het eiland. Zijn taal golft soms chaotisch, soms schijnbaar volmaakt kalm en ontspannen – als de zee, die even beloftevolle als dreigende massa die onophoudelijk tegen het eiland klotst. Luciens poëzie is de verklanking van die grond, van het schuim op die golven en van alle schoonheid en geweld die erin rondkolken en wortel schieten. Sounding Ground (2014) heet dan ook zijn veelgeprezen en bekroonde debuut; vooralsnog is het zijn enige bundel.

De gedichten die Lucien aan Terras beschikbaar stelde, en die hier … lees meer →

Losgewrikt, in niemands holte

november 1, 2020

Bart Vonck

Ik overdrijf niet als ik beweer dat José-Miguel Ullán op eenzame hoogte staat in het Spaanse poëzielandschap van de twintigste eeuw, onder meer omdat hij zich als dichter manifesteerde als een schepper van tegenstellingen. Schrijven legt iets vast maar de lezing van het gedicht moet open zijn, in de holte van niemand (waar de dichter Ullán zich ophield) voelt de lezer de krachtige aanwezigheid van iemand. Ullán verliet zich nooit op zekerheden, zijn werk is een fascinerende opeenvolging van breuken en gebrek aan continuïteit. In de vormen van de dichter wordt niets voorgesteld, de lezer dwaalt door een tactiele en lichamelijke schemerzone, een synthese van taalvormen en registers, die opgespannen zijn in een veeleisende vrije vorm. En Ullán stelt in alle gedichten de vraag: wat kan de poëzie vandaag nog zijn? Hij hanteert de ironie als wapen en als tactiek in het gevecht tegen alle gevestigde, clichématige taalvormen die onze … lees meer →

Roman

september 25, 2020

Bård Torgersen

heilig

juni 25, 2020

Trefossa

Terminal

juni 12, 2020

Vladimir Lucien